فرار مالیاتی یک موضوع جدی است که در آن افراد یا مشاغل به طور غیرقانونی از پرداخت مالیات اجتناب می کنند. این امر می تواند به طرق مختلفی اتفاق بیفتد، مانند پنهان کردن درآمد، افزایش کسورات یا عدم گزارش درآمد. درک فرار مالیاتی مهم است زیرا نه تنها بر درآمد دولت تأثیر می گذارد بلکه بر کل جامعه نیز تأثیر می گذارد. در این مقاله، فرار مالیاتی چیست، روشهای رایجی که مردم برای فرار مالیاتی استفاده میکنند، در این مطلب این موضوع را به طور کامل شرح داده ایم و با مطالعه ی این مطلب با فرارمالیاتی و انواع آن آشنا خواهید شد.
فرار مالیاتی چیست؟
فرار مالیاتی به هرگونه تلاش عمدی و غیرقانونی برای اجتناب از پرداخت مالیات اشاره دارد. این عمل شامل ارائه اطلاعات نادرست یا پنهان کردن درآمد و دارایی است. در ایران فرار مالیاتی یک جرم کیفری تلقی می شود و مجازات آن جزای نقدی، حبس و حتی تنبیه بدنی است. طبق مقررات قانونی مندرج در مواد 199 و 200 قانون مالیات های مستقیم، مجازات ها شامل جریمه نقدی معادل 20 درصد مالیات پرداخت نشده و جریمه های اضافی برای متخلفین دولتی و غیردولتی است. روشهای رایج فرار مالیاتی شامل ارائه گزارشهای درآمد نادرست، اختفاء اموال و استفاده نادرست از نرمافزار سیستم مودیان مالیاتی برای ارائه گزارشهای تقلبی است.
انواع فرار مالیاتی: ترازنامه های غلط و کتمان درآمد:
فرار مالیاتی می تواند به اشکال مختلف رخ دهد، اما در همه موارد، فرد سعی می کند از پرداخت کل مالیات خود اجتناب کند. ماهیت اقدامات یک فرد در فرار مالیاتی می تواند متفاوت باشد. بر اساس قانون، اگر فردی عمداً به قصد فرار مالیاتی مرتکب رفتارهای زیر شود مرتکب جرم فرار مالیاتی می شود:
- اتکا به ترازنامه ها و صورت های سود و زیان نادرست
- عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی برای سه سال متوالی
- کتمان فعالیت های اقتصادی و درآمد
- جلوگیری از دسترسی مأموران مالیاتی به اطلاعات مربوطه
- بی توجهی به مسئولیت های جمع کننده مالیات یا کسر مالیات
- تنظیم معاملات به نام دیگران
- استفاده از کارت ویزیت شخص دیگری
- ارائه نادرست فعالیت ها برای واجد شرایط بودن برای معافیت های مالیاتی
این اقدامات به عنوان روش های مختلف فرار مالیاتی شناخته شده و بر اساس قانون مالیات های مستقیم، مجازات های سنگینی برای مرتکب این جرم در نظر گرفته شده است.
دلایل فرار مالیاتی در بین افراد و شرکت ها:
گزارشی که توسط مرکز تحقیقات و بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی ایران تهیه شده است، پیامدهای فرار مالیاتی را برجسته کرده و هشت عامل اصلی را در این موضوع شناسایی کرده است:
- عدم تنوع در مبانی مالیاتی و ترکیب نامناسب درآمدهای مالیاتی.
- وجود معافیت های مالیاتی متعدد و متنوع.
- تعدد، پیچیدگی و ابهام قوانین، مقررات و فرآیندهای مالیاتی.
- افزایش فساد و گسترش اقتصاد غیررسمی.
- عدم اعتماد عمومی به کارایی و اثربخشی دولت.
- فرهنگ مالیاتی ضعیف توسعه یافته است.
- نبود سیستم جامع اطلاعات مالیاتی.
- مشکلات ساختاری در اقتصاد
علاوه بر این، افراد با درآمد بالا اغلب از روش های پیچیده ای برای فرار مالیاتی استفاده می کنند، مانند صدور فاکتورهای جعلی، استفاده از حساب های بانکی اجاره ای و تنظیم قراردادهای ساختگی. نگرانی مهم دیگر نقش حسابداران در فرار مالیاتی است. اگر حسابداران از این تخلفات آگاه باشند و در آن تبانی کنند، اقدامات آنها در زمره فرار مالیاتی قرار می گیرد و می تواند مجازات های سنگینی را در پی داشته باشد. بسیار مهم است که ارزیابی های مالیاتی نهایی را از طریق سیستم های مناسب به چالش بکشیم و امکان بررسی ها و اصلاحات لازم را فراهم کنیم.
مالیات چگونه اخذ می شود؟
روش اصلی پیشگیری از فرار مالیاتی در ایران:
برای تسهیل وصول مالیات بر اساس قانون مالیات های مستقیم، هر شخص حقیقی و حقوقی باید برای ارائه اطلاعات مالی و درآمدی خود در سامانه مودیان ثبت نام کند. دولت بر صاحبان مشاغل و افراد با درآمد بالا مالیات هایی وضع می کند که نرخ های مالیات بر اساس نوع کسب و کار و میزان درآمد متفاوت است. روش های اخذ مالیات عبارتند از:
- ثبت نام در سامانه مودیان و ارسال اطلاعات مالی.
- کسر مستقیم از حقوق کارمندان.
- مالیات بر ارزش افزوده که توسط مصرف کنندگان پرداخت می شود.
- استفاده از نرم افزار رابط سیستم مودیان
برای جلوگیری از فرار مالیاتی، دولت پرداخت مالیات به موقع را از طریق تخفیف و مشوق تشویق می کند. قانون مالیات های مستقیم همچنین برای افرادی که از پرداخت مالیات خودداری می کنند، مجازات هایی را در نظر گرفته است. گزارش فرار مالیاتی راه دیگری برای اطلاع رسانی به وزارت دارایی در مورد تخلفات احتمالی است.
جرایم مالیاتی شامل چه مواردی هستند؟
جرایم مالیاتی به طیف وسیعی از تخلفات مرتبط با مالیات اشاره دارند که هر کدام از آنها مجازاتهای خاصی برای عدم پرداخت مالیات در پی دارند. این جرایم میتوانند به اشکال مختلفی بروز پیدا کنند و به عنوان مصادیق فرار مالیاتی و جرایم مالیاتی شناخته شوند. لازم به ذکر است که برای هر یک از موارد زیر مجازاتهایی در نظر گرفته شده است که میتواند شامل جریمههای مالی، حبس و سایر مجازاتهای غیرمالی باشد.
برخی از مهمترین جرایم مالیاتی عبارتند از:
- پرداخت مالیات پس از سررسید مقرر: شامل تاخیر در پرداخت مالیاتهای معین که میتواند منجر به جریمههای سنگین شود.
- عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی: عدم ارائه به موقع اطلاعات مالیاتی به سازمانهای مربوطه، که خود میتواند منجر به برآورد مالیات بر اساس حدس و گمان شود.
- کتمان درآمد یا ابراز هزینههای غیرواقعی در اظهارنامه تسلیمی: این عمل میتواند به صورت عمدی یا غیرعمدی انجام شود و شامل دروغگویی در مورد درآمدها یا ارائه مستندات جعلی است.
- عدم تسلیم ترازنامه و حساب سود و زیان یا عدم ارائه دفاتر: که برای شفافیت مالی و تعیین مالیاتهای صحیح ضروری است.
- رد دفاتر قانونی: که به معنای عدم قبول دفاتر و اسناد مالی ارائه شده توسط مؤدی است که میتواند به عنوان علامت فرار مالیاتی تلقی شود.
- عدم تسلیم فهرست دریافتکنندگان حقوق ظرف مهلت مقرر: که به شفافیت اطلاعات مالیات بر حقوق کمک میکند.
- عدم ارسال صورت یا فهرست یا قراردادهای پیمانکاری: که میتواند به عدم شفافیت در معاملات و فرار مالیاتی منجر شود.
- عدم پرداخت مالیات حقوق و مالیات تکلیفی ظرف مهلت مقرر: که برای کارفرمایان و مؤدیان مالیاتی الزامآور است.
- عدم صدور صورتحساب یا عدم درج شماره اقتصادی خود و طرف معامله: استفاده نادرست از شماره اقتصادی میتواند عواقب سنگینی داشته باشد.
- عدم ارائه فهرست معاملات انجام شده و قراردادها در سامانه مربوطه در مهلت مقرر: که میتواند به عدم شفافیت و سوءاستفادههای مالی منجر شود.
- عدم ارائه گزارش حسابرسی مالی در مهلت مقرر: که به ارزیابی دقیق وضعیت مالی و تعیین مالیاتهای صحیح کمک میکند.
